Minsan… nasasalanta rin tayo ng kalamidad
Ayon sa World Risk Index 20231, ang Pilipinas ang ika-1, bilang pinaka-prone ng kalamidad sa 193 na bansa sa United Nations; sa loob ng 13 magkakasunod na taon.2
*Check sources below3
Maging disaster ready. Gagabayan ka namin step by step.
Ang bagyo o tropical cyclone ay isang uri ng lagay ng panahon na nagdudulot ng malakas at mabilis na hangin at pag-ulan na maaaring maging sanhi ng matitinding pagbaha, daluyong ng bagyo (storm surge)at pagguho ng mga lupa.
ALAMIN ANG BALITA UKOL SA PANAHON
Alamin ang balita ukol sa panahon at mga anunsyong pangkaligtasan.
Alamin ang plano ng komunidad sa pagbibigay-babala at paglikas.
Suriin ang bahay at kumpunihin ang mga mahina o sirang bahagi nito.
Ihanda ang GO BAG na naglalaman ng mga pangangailangan ng pamilya. Kapag inabisuhan ng kinauukulan,mabilis na lumikas sa itinakdang evacuation center.
Ilikas ang mga alagang hayop sa ligtas na lugar.
Lumikas kung kinakailangan.
MANATILING ALERTO AT MAKIBALITA
Manatiling mahinahon. Manatili sa loob ng bahay o evacuation center at makinig sa pinakabagong balita at taya ng panahon.
In case of flooding,turn off main electrical switch and water valve.
Kung may pag-baha, patayin ang main switch ng kuryente at valve ng tubig.
Use flashlight or emergency lamp. Be cautious in using candles and gas lamps.
Gumamit ng flashlight oemergency lamp. Maging maingat sa paggamit ng kandila o gasera.
Stay away from glass windows.
Umiwas sa mga salamingbintana.
MANATILING ALERTO AT MAGING MAINGAT
Wait for authorities to declare that it is safe to return home.
Hintayin ang abiso ng kinauukulan na ligtas nang bumalik sa tahanan.
Stay away from fallen trees, damaged structures and power lines.
Umiwas sa mga natumbang puno, nasirang gusali at linya ng kuryente.
Do not go sightseeing as you may hinder the work of the emergency services.
Huwag gumala upang hindi maabala ang emergency services.
Be cautious in checking and repairing the damaged parts of your house.
Maging maingat sa pagsasaayos ng mga nasirang bahagi ng bahay.
Check for wet or submerged electrical outlets and appliances before turning on electricity.
Siguraduhing walang basa o nakababad na outlet o kagamitan bago buksan ang linya ng kuryente.
Throw away rainwater in cans, pots and tires to prevent breeding of mosquitoes.
Itapon ang mga naipong tubig sa lata, paso at gulong upang hindi pamahayan ng lamok.
Ang baha ay pagtaas ng tubig sa ilog, lawa at iba pang anyong-tubig na maaaring umapaw at umagos sa karatig na mababang lugar. Ito ay hindi lamang dulot ng malakas na pag-ulan. May mga pagbahang sanhi ng tsunami, pagkasira ng dam, ‘high tide’ at ang pagtagas ng tubig mula sa bunganga ng bulkan.
Ang baha ay nagdudulot ng matinding pagkasira ng mga ari-arian at pagkawala ng buhay.
KNOW THE HAZARDS IN YOUR AREA
Alamin ang balita ukol sa panahon at mga anunsyongpangkaligtasan.
Alamin ang plano ng komunidad sapagbibigay babala at paglikas dahil sa baha.
Makilahok sa mga pagsasanay at paghahanda ngkomunidad sa baha.
Siguraduhing ligtas ang iyong tahanan, iakyat ang mgamahahalagang kagamitan sa mas mataas na lugar.
Bago lumikas isarado ang mga main switches ng kuryente,tubig at tangke ng LPG.
Ilikas ang mga alagang hayop saligtas na lugar.
Kapag inabisuhan ng kinauukulan,mabilis na lumikas sa mataas at ligtas na lugar.
STAY ON HIGHER GROUNDS
Manatili sa loob ng bahay at patuloy na making sa ulat ng panahon.
Huwag hawakan ang mga kagamitang dekuryente kung ikaw ay basa o nakatayo sa tubig baha.
Huwag lumangoy o mamangka sa umaapaw na ilog.
Huwag tumawid sa sapa o ilogkung lagpas tuhod na ang tubig.
Huwag maglakad o magmaneho sa lugar na baha.
STAY ALERT AND KEEP SAFE
Lisanin lamang ang evacuation area kapag ligtas na ayon sa kinauukulan.
Ipagbigay-alam sa kinauukulan ang mga natumbang puno at poste ng kuryente o mga linya ng tubig at telepono.
Siguraduhing walang basa o nakababad na outlet o kagamitan bago buksan ang linya ng kuryente.
Suriin ang bahay kung may mga nasira at ipaayos ang mga ito kung kailangan.
Siguraduhing malinis ang pagkain at inuming tubig.
Itapon ang naipong tubig sa mga lata, paso at gulong upang hindi pamahayan ng lamok.
Ang lindol ay mahina hanggang malakas na pagyanig dahil sabiglaang paggalaw ng bato sa ilalim ng lupa.
MGA URI NG LINDOL
TECTONIC - dulot ng paggalaw ng fault at trench.
VOLCANIC – dulot ng paggalaw ngmagma o lusaw na bato sa ilalim ng aktibong bulkan.
Para sa karagdagang impormasyon tungkol sa active faults i-visit ang PHIVOLCS FaultFinder
INTENSITY I: Napakahina (Scarcely Perceptible) –
• Nararamdaman lamang ng mga taong nasa mainam na kalagayan atpagkakataon.
• Ang mga kasangkapang nasa alanganing posisyon aybahagyangnagagalaw.
• Ang tubig sa mga sisidlan ay bahagyang natitinag.
INTENSITY II : Bahagyang Mararamdaman (Slightly Felt) -
• Nararamdaman ng mga taong namamahinga sa loob ngbahay.
• Bahagyang kumikilos ang mga nakatabing bagay.
• Kapansin-pansin ang paggalaw ng tubig sa mgasisidlan.
Intensity III : Mahina (Weak) -
• Nararamdaman ng nakararaming taong nasa loob ngbahay o gusalilalo’t higit ang mga nasa itaasna palapag. Ang ilan ay nakararamdam ngpagkahilo o pagkalula. Angpagyanig ay tulad ng pagdaan ng maliit na“truck”.
• Mahinang umiindayog ang mga nakatabing bagay.
• Katamtamang lakas ang paggalaw ng tubig sa mgasisidlan.
INTENSITY IV : Bahagyang Lakas (Moderately Strong) –
• Nararamdaman ng halos lahat ng taong nasa loob ngbahay o gusali at ng ibang nasa labas. Nagigising ang mga taong mababawang tulog. Ang pagyanig ay tulad ng pagdaan ng isang mabigat na “truck”.
• Malakas na umiindayog ang mga nakabiting bagay. Mahinang kumakalatog ang mga plato at baso; yumayanig ang mga pinto at bintana. Bahagyang lumalangitngit ang sahig at dingding ng mga bahay na kahoy. Bahagyang umuuga ang mga nakahimpil nasasakyan.
• Malakas na ang paggalaw ng tubig sa mga sisidlan.Maaaring maymarinig na mahinang ugong o dagundong mula sa kapaligiran.
INTENSITY V : Malakas (Strong) -
• Nararamdaman ng halos lahat ng tao sa loob atlabas. Marami angnagigising at nagugulantang. Ang iba ay nasisindak attumatakbopalabas ng bahay o gusali. Malakas na pagyanig at pag-uga ang nararamdaman sa buong gusali o kabahayan.
• Napakalakas na umiindayog ang mga nakabiting bagay.Malakas nakumakalatog ang mga plato at baso; at ang iba aynababasag. Ang mga magagaan at maliliit na kasangkapan ay nahuhulog o tumutumba. Kapansin-pansin ang pag-uga ng mga nakahimpil nasasakyan.
• Natatapon o umaawas ang tubig sa mga bukas at punong sisidlan. Bahagyang nayuyugyog ang mga sanga at dahon ng mga halaman o punongkahoy.
INTENSITY VI - Napakalakas (Very Strong)
• Marami ang nasisindak; marami ang tumatakbo palabas ng bahay o gusali. Ang iba ay nawawalan ng panimbang. Ang mga nagmamaneho ng sasakyan ay nakararamdam ng tila may “flat” na goma.
• Ang mga mabibigat na bagay at kasangkapan ay natitinag o nalilipat ng kinalalagyan. Maaaring bumatingting ang mga maliliit na kampanang simbahan. Maaaring magbitak ang mga palitada ng pader. Ang mga luma o mahihinang bahay at iba pang istruktura ay bahagyang napipinsala bagama’t ang mga matitibay ay hindi naaapektuhan.
• May mangilan-ngilang landslide o pagguho at paggulong ng malalaking bato sa mga burol at bulubundukin. Kapansin-pansin ang pagyugyog ng mga halaman at punongkahoy.
INTENSITY VII : Mapaminsala (Destructive)
• Halos lahat ng tao ay nasisindak at tumatakbo palabas ng bahay o gusali. Nahihirapan sa pagtayo ang mga taong nasa matataas na palapag.
• Bumabagsak o tumataob ang mga mabibigat na bagay at kasangkapan. Maaaring kumalembang ang malalaking kampana ng simbahan.Nagkakaroon ng malaking pinsala ang mga luma at mahihinang istruktura at bahagyang pinsala naman ang mga bago at matitibay. Maaaring magbitak ang mga dike, palaisdaan, konkretong daan at pader.
• May mangilan-ngilang liquefaction, lateral spreading at landslide o pagguhoang magaganap. Malakas na yumuyugyog ang mga halaman at punongkahoy. (Ang “lateral spreading” ay ang pagkalat, pagluwag at pagbuka ng lupa kung may malakas na lindol.)
INTENSITY VIII : Lubhang Mapaminsala (Very Destructive)
• Nagkakagulo at nalilito ang mga tao. Mahirap makatayo kahit sa labas ng pamamahay.
• Maraming malalaking gusali ang malubhang napipinsala. Nasisira ang mga dike at bumabagsak ang mga tulay dahil sa paglubog ng lupa. Bumabaluktot o nababali ang mga riles ng tren. Ang mga puntod ay natitinag, napipilipit o gumuguho. Maaaring tumagilid o gumuho ang mga poste, tore at monumento. Ang tubo ng tubig at kanal ay maaaring bumaluktot, pumilipit, mabasag o mabali.
• Ang mga istruktura ay lumulubog, tumatagilid o gumuguho bunga ng liquefaction at lateral spreading. Maramihang pagguho ang nagaganap sa mga burol at kabundukan. Sa mga lugar na nasa episentro o malapit dito, ang mga malalaking tipak ng bato ay maaaring humagis palayo mula sa kinalalagyan. Maaaring makamasid ng mga bitak sa lupa at fault rupture. Yumuyugyog nang napakalakas ang mga halaman at punongkahoy. Humahampas at sumasampa ang mga alon ng tubig-ilog sa mga dike at pampang.
INTENSITY IX : Mapanalanta
• Sapilitang tumutumba ang mga tao sa sahig o sa lupa. Laganap ang pagkakagulo, pagkasindak at pagkatakot.
• Karamihan sa mga gusali ay gumuguho o malubhang napipinsala. Ang mga tulay at matataas na istruktura ay bumabagsak at nawawasak.Karamihan sa mga poste, tore at monumento ay tumatagilid, nababasag o gumuguho. Ang mga tubo ng tubig at kanal ay nababaluktot, pumipilipit o nababasag.
• Nagkakaroon ng pagguho at liquefaction na may kasamang lateral spreading at sandboil sa maraming lugar. Nababago ang anyo ng lupa bunga sa pag-alon nito. Malakas na nawawasiwas ang mga halaman at punongkahoy kaya’t ang iba ay bumabagsak o nababali. Ang mga malalaking tipak ng bato ay karaniwang nahahagis. Napakalakas ang pagsampa at paghampas ng alon ng tubig-ilog sa mga dike at pampang.(Ang sandboil ay ang paitaas na pagbulwak sa ibabaw ng lupa ng buhangin at putik kung may malakas na lindol.)
INTENSITY X : Lubusang Mapanalanta (Completely Devastating)
• Lubusan ang pagkasalanta ng lahat ng istrukturang gawa ng tao.
• Malawakang pagguho at liquefaction, malakihang paglubog at pagalsang lupa, at napakaraming bitak ang masasaksihan. Nag-iiba ang daloy ng tubig sa mga bukal, batis at ilog. Nagkakaroon ng malalaki at mapaminsalang alon sa mga lawa. Ang mga punongkahoy ay natutumba, nababali o nabubunot sa lupa.
KNOW THE HAZARDS IN YOUR AREA.
• Alamin kung ang lugar ay malapit o dinadaanan ng active fault. Siyasatin kung ang lugar ay may malambot na lupa, may matarik na dalisdis, o nasa tabing-dagat o lawa.
• Tiyaking matibay at umaayon sa National Building Code ng Pilipinas ang ipatatayong bahay, gusali at imprastraktura upang maiwasan ang pagbagsak dulot ng groundshaking.
• Ipasuri ang tibay ngbahay o gusali at iba pang imprastraktura.
• Siguraduhing ligtas ang pagkakalagay ng mga mabibigat at mga nakabiting bagay.
• Ayusin ang pag-iimbakng mga nakalalasong kemikal at bagay na maaaring maging sanhi ng sunog.
• Matutong gumamit ng fire extinguishers, medical kit, at emergency alarm.
• Alamin ang pinakamalapit na emergency exit, pati na ang ligtas at mabilis na daanpapunta rito.
• Ihanda ang Emergency GO BAG na naglalaman ng mga pangangailangan ng pamilya.
•Makilahok sa mga pagsasanay ukol sa lindol.
WHEN INSIDE A BUILDING, STAY CALM DO THE:
DUCK - COVER- HOLD
Duck under a strong table and hold on to it. Stay alert for potential threats.
Stay away from glass windows, shelves and heavy objects.
After the shaking stops, exit the building and go to the designated evacuation area.
WHEN YOU ARE OUTSIDE, MOVE TO AN OPEN AREA!
Stay away from buildings, trees, electric posts and landslide prone areas.
If you’re in a moving vehicle, stop and exit the vehicle.
STAY ALERT FOR AFTERSHOCKS!
Assess yourself and others for injuries. Provide first aid if necessary.
Prioritize the needs of older persons, pregnant women, PWDs and children.
If in a coastal area and there is a threat of a tsunami, evacuate to higher ground immediately.
Check for spills of toxic and flammable chemicals.
Stay out of the building until advised that it is safe to return.
Check for damages in water and electrical lines, and gas or LPG leaks.
Ang BULKAN ay burol o bundok kung saan lumalabas ang mga lusaw o mainit na bato, abo at gas, at naiipon sa palibot ng bunganga o crater nito. Maaari rin itong bitak o uka na nabuo dahil sa ilang beses na pagsabog ng materyales mula sa ilalim ng lupa.
Active Volcanoes - may naitalang pagputok ang bulkan sa kasaysayan ng Pilipinas; may naitalang lindol dito; may kwento tungkol sa pagputok na naisalin sa pamamagitanng mga ninuno; base sa resulta ng pag-aaral sa bato mula sa bulkan, ito ay masbata sa 10,000 taon (Halimbawa: Bulkang Mayon)
Potentially Active Volcanoes - mukhang bata ang anyo ng bulkan (manipis ang takip na lupa; kalat-kalat ang halaman; mababaw ang lagusan ng tubig) ngunit walang naitalang pagputok sa kasaysayan (Halimbawa: Mt. Apo)
Inactive Volcanoes (Extinct volcanoes) - walang naitalang pagputok ang bulkan sa kasaysayan; malalalim ang lagusan ng tubig na resulta ng pagkadurog o pagkaagnas ng bato (weathering) at erosion (Mt. Makiling).
Ang bulkan ay maaaring magkaroon ng higit sa isangbunganga o bitak sa dalisdis.
Pyroclastic Density Current (PDC) / Pyroclastic flows
PDC - napakabilis na pagragasa ng mainit na abo, bato at gas mula sa bunganga pababa sa dalisdis ng bulkan.
Pag-agos ng lusaw nabato (lava flow)
Lava Flow - pagbulwak at pagdaloy ng lava galing sa bunganga o bitak ng bulkan
Pag-ulan ng abo (ashfall) at malalaking piraso ng bato (tephra fall)
Ashfall - pag-ulan ng abo galing sa eruption cloud.
Tephra fall - pag-ulan ng mga piraso ngbato mula sa pagputok ng bulkan.
Volcanic Gas
Ang bulkan ay maaring maglabas ng mga gas na maaaring mapanganib sa kalusugan, ang ilan sa mga ito ay water vapor, hydrogen, sulfurdioxide, carbonmonoxide, hydrogen chloride, hydrogen flouride at radon.
Lahar
Ito ay ang mabilis na daloy ng malapot na pinaghalong tubig, abo at bato mula sa bulkan.
Volcanic Landslide
Pag-guho ng lupa sa bulkan.
Tsunami o Seiche
Ito ay along sanhi ng pagsabog ng bulkan sa ilalim ng dagat, tabi ng dagat o lawa
Fissuring
Pag-bitak ng lupa
Ito ay general criteria lamang sa bawat volcano alert level. Ang PHIVOLCS ay may iba't-ibang alert level criteria sa mga bulkan sapagkat ang bawat bulkan ay may kanya-kanyang katangian at pag-uugali.
Patuloy namakinig sa radyo para sa mga balita at babala tungkol sa pagputok ngbulkan na maaaring magdulot ngashfall o iba pang mga panganib.
ALAMIN ANG MGA SENYALES NG NAPIPINTONG PAGPUTOK NG BULKAN
• Sunod-sunod na lindol na naitatala ng instrumento at nararamdaman ng tao, karaniwang may kasamang malakas na dagundong
• Pag-itim at pagdami ng steam o usok sa bunganga o bitak ng bulkan
• Pagkalanta at pagkatuyo ng halaman sa paligid ng bulkan
• Biglaang pagkatuyo ng balon at bukal malapit sa bulkan
• Hindi pangkaraniwang kilos ng hayop sa paligid ng bulkan
• Malawakang pagkamatay ng isda sa lawa (fish kill)
• Crater glow o pagbaga sa bunganga ng bulkan dulot ng lava
• Pamamaga ng lupa ng bulkan
• Pagbitak ng lupa
• Pagguho ng bato at lupa sa dalisdis ng bulkan
• Kakaibang pag-usok, pagbula at pagbabago sa kulay ng tubig sa lawa
ALAMIN ANG SAFETY PLANS NG KOMUNIDAD
• Alamin kung saan ang pinakamalapit, pinakamabilis at ligtas na daan patungo sa evacuation center.
• Ihanda ang GO BAG na naglalaman ng mga pangangailangan ng pamilya.Isipin na maaari kang maipit sabiyahe sa loob ng sasakyan, kaya’t magtabi ng GOBAG dito.
• Kung mayroon kayong mga anak, alamin ang emergency plan ng paaralan.
• Maghanda ng plano kung paano at saan ililikas ang mga alagang hayop sakaling pumutok ang bulkan. Magtabi ng pagkain at tubig parasa mga alagang hayop.
LUMAYO SA MGA DANGER ZONES
Makinig sa radyo at telebisyonpara sa balita tungkol sa pagputok ng bulkan.
Iwasang pumasok sa mga itinalagang danger zones.
Sundin ang abiso ng kinauukulan tungkol sa agarang paglikas patungo sa evacuation site.
Unahing ilikas ang may kapansanan,buntis, bata at matatanda.
Kung nagbuga ng abo (ashfall) angbulkan:
• Isara ang bintana at pinto ngbahay at sasakyan.
• Takpan ang ilong at bibig gamitang mask o basang tela.
• Siguraduhinna nasa ligtas na lugar ang mga alagang hayop para maiwasangmakalanghap ng abo.
• Kung nasa labas, maghanap ng masisilungan, gumamit ng salamin para protektahan ang mata at iwasang gumamit ng contact lenses.
• Kapag mahina na ang pag-ulan ng abo, walisin ang naipong abo sa bubong para hindi ito magiba sa bigat ng abo.
• Kapag malakas ang pag-ulan ng abo, nagdidilim ang paligid at nagsi-zerovisibility sa daan, tumabi at huminto kung nagmamaneho.
• Lumayo sa mga ilog at sapa na posibleng daluyan ng lahar.
MANATILING ALERTO SA LAHAT NG ORAS AT MAGING MAPAGMASID
Kung nagbuga ng abo ang bulkan:
• Takpan ang ilong at bibig habang naglilinis.
• Buhusan ng tubig ang bubong at alulod matapos alisin ang abo para maiwasanang pangangalawang.
• Tanggalin muna ang abo sa halaman bago diligan.
• Pagpagin ang abo mula sakasangkapan.
• Buhusan ng tubig ang bintana at pinto ng bahay at sasakyan para tanggalin ang abo bago hugasan ng sabon at punasan.
• Ipunin ang abo at ilagay sa lugar na malayo sa daluyan ng tubig o kanal para maiwasan ang pagbabara.
Kung lumikas:
• Lisanin lamang ang evacuationarea kapag may abiso na ang kinauukulan.
• Alamin kung may nawawalang kasamahan (kaanak, pamilya, o kakilala), agad na mag-report sa kinauukulan.
• Dalhin sa pinakamalapit na medical facility ang mga nasugatan at may karamdaman.
Subukan ang iyong kaalaman tungkol sa makapangyarihang pwersa na humuhubog sa Pilipinas. Mula sa lindol hanggang sa pagsabog ng bulkan, sumisid sa puso ng disaster resilience!
Start Quiz
Ang unang hakbang ng bawat paghahanda sa kalamidad ay hazard assessment o pagtatasa ng panganib.
Hazard assessment is a thorough check of the environment to identify potential risks and hazards. The purpose of a hazard assessment is to identify safety measures to mitigate the identified hazards.
Kumuha ng mapa. Maaing gumamit ng mga hazard maps, o mga mapa na nagpapakita ng iba't ibang hazard tulad ng mga faultline at flood proneareas.
Nirerecommend namin ang paggamit ng Hazard Hunter PH sa inyong hazard assessment.
Ito ang mga guide questions na magagamit mo upang suriin ang mga panganib sa iyong lokasyon:
1. Ito ba ay flood prone area o lugar na madaling bahain?
2. Malapit ka ba sa mga daanan ng baha at iba pang malalaking anyong tubig? Maaaring umapaw ang mga ilog at sapa. Ang mga floodways, lambak at mga catch basin ay kumokolekta ng tubig mula sa ibang mga lugar at prone sa flash-flood.
3. Matatagpuan ba ito malapit sa baybayin? Ang mga baybayin ay prone sa storm surge sa panahon ng bagyo, at tsunami sa panahon ng lindol.
4. Matatagpuan ba ito malapit sa trench o fault line? Ang mga lugar na ito ay prone sa lindol.
5. Ito ba ay nasa loob o malapit sa isang volcanic danger zone? Ang mga lugar na ito ay mapanganib sa panahon ng mga aktibidad ng bulkan.ities.
Pagkatapos matukoy ang mga panganib sa iyong terrain, tukuyin ang mga safe spaces. Dito ka maaaring manatili o maging iyong tagpuan kung sakaling magkahiwalay ang iyong pamilya.
Iba-iba ang mga safe areas depende sa senaryo.Mas ligtas ang mataas na lugar kung sakaling magkaroon ng pagbaha, storm surge at tsunami.
Ang mga open areas ay mas ligtas kapag may lindol, dahil ikaw ay ligtas mula sa pagbagsak ng mga debris. Sumali sa earthquake drill para malaman mo kung saan ang itinalagang lugar.
Kapag natukoy mo na ang mga ligtas na lugar, alamin kung ano ang pinakamagandang ruta para makarating doon. Iwasan ang mga lugar na madaling bahain.
Kapag may emergency,maaaring kailanganin mong kumuha ng mga serbisyo mula sa mga pangunahingpasilidad tulad ng mga evacuation center, mga health clinics, pinakamalapit napaaralan, ospital at mga tanggapan ng lokal na pamahalaan tulad ng BaranggayHall. Alamin ang lokasyon nila.
Suriin ang iyong tahanan para sa mga potensyal na panganib.
Ang mga bagyo ay madalas na kasamang malakas na hangin at pagbaha, tandaan iyon kapag nagsusuri.
Suriin kung may mga butas sa bubong at kumpunihin upang maiwasan ang pagtagas at pagkasira dulot ng tubig. Suriin kung ang bubong at mga bintana ay ligtas mula sa malakas na hangin. Suriin ang iyong mga outoor ornaments at muwebles, mapanganib na iwanan ang mga ito sa labas kapag malakas ang hangin. Maaari itong tangayin at magdulot ng pinsala sa iyong tahanan. I-secure ito o ilagay sa loob ng bahay bago ang bagyo. Kung ikaw ay nasa isang lugar na madaling bahain, alamin kung gaano ito kataas. Itaas ang iyong mga gamit upang mapanatili itong ligtas sa tubig baha.
Ang mga lindol ay may matinding pagyanig ng lupa.
I-secure ang mga item sa mga istante upang maiwasan ang mga ito na bumagsak.
Suriin kung ang iyong bahay ay sumusunod sa building code para sa mga lindol.
Sagutan ang pagsusulit sa kaligtasan ng bahay
Gamitin ang Hazard Hunter PH sa iyong pagtatasa ng panganib.
Ang Hazard Hunter PH ay ang one-stop shop ng bansa para sa pagtatasa ng panganib.
Ngayon na natukoy mo na ang mga bantang panganib sa iyong lugar at bahay, pati na rin ang mga ligtas na lugar at mga ruta, kailangan na natin gumawa ng emergency plan.
Ang kaligtasan ng pamilya at pamayanan ay hindi nag-iisang responsibilidad ng pamahalaan. Inaasahan na ang lahat ay makikibahagi sa mga gawain upang gawing handa at ligtas ang bawat pamilya at pamayanan. Ang mga sumusunod ay karagdagang gabay para sa kahandaan at kaligtasan ng pamilya at pamayanan.
Now that you are familiar with disasters and already did a hazard assessment:
Sa panahon ngmga sakuna, maaaring kailanganin mong mag-rely sa iyong sarili at mag-survivenang mag-isa sa loob ng ilang araw. Maaaring wala kang access sa mga medikal napasilidad, maaaring limitado ang mga supply para sa iyong pang-araw-araw napangangailangan. Ang pag-alam sa mga bagay na ito ay makakatulong sa iyong pagpaplanoat paghahanda para sa mga sakuna.
Para simulan ang iyong emergency plan, i-discuss at pag-isipan ang mga tanong sa ibaba kasama ang iyong sambahayan o ang iyong pangkat.
1. Paano kamakakatanggap ng impormasyon, alerto at babala?
2. Ano angiyong plano sa pananatili sa bahay/trabaho/paaralan upang masilungan habang may bantang panganib?
3. Ano angiyong ruta ng paglikas?
4. Ano angiyong plano sa komunikasyon?
5. Updated baang iyong emergency bag at first aid kit?
6. Paano nyo tutugunan ang mga espesyal na pangangailangan ng bawat isa?
Dapat paghandaanng pamilya ang mga bantang panganib na maaari nilangharapin. Ang mgasumusunod ay mga batayang gabay para sa paghahanda ngpamilya:
.webp)
Ang mga lokal na opisyal kasama ang mga tagapangasiwa ng paaralan at opisina ay maaaring mamuno sa pamamagitan ng mahusay na pagpaplano ng mga gawain na nakatuon sa pagbuo ng handang komunidad. Ang mga sumusunod na gabay ay makatutulong sa mga lider sa pagpapanatiling ligtas at handa ang mga komunidad:
Kapag gumagawa ng mga plano para sa komunidad, isaalang-alang ang mga karagdagang pangangailangan ng mga PWD.
Kapag lumikas ang pamilya, kailangan itong paghandaan upang matiyak ang kaligtasan ng buong pamilya. Ang mga sumusunod ay mga tip para sa ligtas na paglikas:
"Once the disaster strikes, it will not discriminate against anyone."
"Hindi porket PWD ka, hindi ka na pwedeng maghanda. Hindi pwedeng aasa na lang tayo (PWDs) sa mga kapwa natin when it comes to disaster preparedness. We should get involved and know the hazards to prepare for it."
"Because we never know when a disaster or an emergency will happen, PWDs should always be on guard, take necessary safety and prevention measures and communicate with their network."
- Joel Tangunan
Vice President of the Pangasinan Persons with Disability (PWD) Federation
Ang kalamidad ay nakakaapekto sa lahat. Ngunit ang mga taong may kapansanan ay dalawang beses na mas malamang na mawalan ng buhay o mainjury kaysa sa pangkalahatang populasyon sa panahon ng mga sakuna. Gawing mas kritikal ang paghahanda sa sakuna. Narito ang isang gabay na ibinahagi ni Joel Tangunan sa kanyang mga kapwa PWD:
Ang mga alagang hayop ay parte ng pamilya o kabuhayan. Isaalang-alang ang mga ito sa panahon ng kalamidad. Kung pinapayuhan ka ng mga lokal na awtoridad na lumikas, nangangahulugan iyon na kailangan din ilikas ang iyong mga alagang hayop. Kung sila ay maiwan, maaari silang mawala, masugatan o mamatay.
Ang GO BAG o Disaster Preparedness Bag ay isang bag na naglalaman ng pagkain at tubig, gamot at iba pang mga pangunahing pangangailangan na sapat parasa tatlong araw. Ito ay pagtitiyak ng kaligtasan ng pamilya kahit magkaroon ng pagkaantala sa pagdating ng tulong.
Ang pagbuo ng iyong emergency bag (go bag) ay hindi kailangang magastos. Sundin ang mga tipid tips na ito:
Ang paggawa ng Emergency Communication Plan ay mahalaga upang matiyak na ang lahat sa iyong sambahayan ay mananatiling konektado at informed sa panahon ng emergency; lalo na kung magkahiwalay kayo. Narito ang mga hakbang upang lumikha ng isang epektibong plano:
1. Kolektahin ang mga Contact Information:
Isulat ang mga numero ng telepono at email address para sa lahat ng miyembro ng sambahayan, kamag-anak, malalapit na kaibigan at mahahalagang opisina (tulad ng mgaospital, klinika, doktor, paaralan, tagapagbigay ng serbisyo, lugar ng trabaho) Isama ang impormasyon para sa mga espesyal na pangangailangan, tulad ng para sa mga bata, para sa mga matatandang miyembro, para sa PWD, mga alagang hayop at tagapag-alaga.
2. Ipamahagi ang Plano
Gumawa ng pisikal na kopya ng contact information (naka-print o sulat-kamay) at ipamahagi ito sa bawat miyembro ng sambahayan. Tiyaking dala nila ito sa lahat ng oras.
Magkaroon ng kopya sa bahay at i-save ito sa iyong telepono para sa madaling pag-access
3. Regular na i-update ang mga impormasyon
Purpose: To be able to contact family members in case of emergencies. In case you are separated, you have no signal or your phone broke, you can use another phone and still call them or the places they frequent to look for them.
Purpose: To be able to contact other people you can ask for help. It could be a relative outside the disaster area or friends who can help you rebuild or call emergency personnel for you. You can also include Care givers, Teachers and Doctors, Church and community leaders.
Purpose: To be able to contact authorities in your area in case you would need to gather information or ask for assisstance.
Science Garden Compound, Senator Miriam P. Defensor-Santiago Avenue, Barangay Central, Quezon City, Metro Manila, Philippines 1100
PHIVOLCS Building, C.P Garcia Ave., U.P. Diliman, Quezon City, Philippines 1101
National Headquarters, Camp BGen Rafael T Crame, Quezon City
Agham Road, Barangay Bagong Pag-Asa, Quezon City
National Headquarters Philippine Coast Guard
139 25th Street, Port Area, Manila 108, Philippines
NDRRMC Building, Camp General Emilio Aguinaldo, Quezon City
Office of Civil Defense, Camp General Emilio Aguinaldo, Quezon City, Philippines
1 World Risk Report 2023. Bündnis Entwicklung Hilft, Ruhr University Bochum – Institute for International Law of Peace and Conflict 2023. https://weltrisikobericht.de/en.
2 World Risk Index 2023: Philippines remains the most at-risk country for 13th straight year - Business World Online www.bworldonline.com
3 Volcanoes of the Philippines - PHIVOLCS Volcanoes of the Philippines (dost.gov.ph)
3 Tropical Cyclone Information - PAGASA PAGASA (dost.gov.ph)
3 DamagesDue to Natural Extreme Events and Disasters Amounted to PhP 463 Billion |Philippine Statistics Authority | Republic of the Philippines (psa.gov.ph)
3 Whydo we need to understand the Big One? Phivolcs explains (mb.com.ph) - Manila Bulletin https://mb.com.ph/2021/11/25/why-do-we-need-to-understand-the-big-one-phivolcs-explains/
3 CPES2012 to 2022 Component 4 Infographics (psa.gov.ph) - PSA psa.gov.ph
4 PIA - Pangasinense shares emergency, disaster preparedness for Filipino PWDs
